Nhận diện và phòng tránh việc chậm nói ở trẻ

Nhận diện và phòng tránh việc chậm nói ở trẻ

Khi các mẹ thai nghén 9 tháng 10 ngày sinh con ra chỉ mong con khỏe mạnh và phát triển bình thường như bao đứa trẻ khác, nhưng lại có một vài trường hợp trẻ chậm nói, điều mong ước quá đỗi đơn giản đó dường như lại quá khó khăn với các mẹ. Rất nhiều bậc phụ huynh gặp khó khăn trong việc đánh giá liệu tình trạng chậm nói của con chỉ là tạm thời và có thể chờ đợi thêm, hay đó là tình trạng bệnh lý thực sự, cần tới sự can thiệp của các chuyên gia. Việc nắm bắt các dấu hiệu báo động tình trạng chậm phát triển lời nói và ngôn ngữ của trẻ giúp cha mẹ đưa ra quyết định đúng đắn hơn. Vậy những dấu hiệu giúp cho bố mẹ nhận diện và phòng tránh việc chậm nói của trẻ như thế nào? Chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu

1. Trẻ chậm nói là gì?

Trẻ chậm nói là khi khả năng nói của con chậm hơn so với mốc phát triển thông thường. Mỗi một trẻ là một cá thể độc lập nên giai đoạn phát triển của mỗi trẻ sẽ khác nhau, có trẻ có thể bập bẹ những từ đơn giản đầu tiên vào 12 tháng tuổi, có trẻ tháng thứ 24 mới bập bẹ. Dù thời điểm trẻ học nói không giống nhau song thường trẻ sẽ bắt đầu học nói từ tháng thứ 18. Nếu 2 tuổi mà chưa nói được thì coi là trẻ chậm nói.

2. Dấu hiệu nhận biết trẻ chậm nói.

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn tới việc trẻ bị chậm nói như: Do môi trường, do yếu tố bệnh lý, do vấn đề tâm lí hoặc do có những khiếm khuyết về sự phát triển não bộ. Và cha mẹ có thể nhận biết được tình trạng chậm nói của con dựa vào các dấu hiệu sau:

Trẻ chậm nói ở giai đoạn 12- 15 tháng tuổi

• Trẻ không biết nói một từ nào, chẳng hạn “mẹ” hay “bà”.
• Trẻ chậm nói không bi bô, phát ra các phụ âm (ví dụ p hoặc b).
• Trẻ không biết làm các động tác như vẫy tay chào tạm biệt, lắc đầu để nói không, hoặc chỉ tay vào các đồ vật mà mình muốn.
• Trẻ không phản ứng khi được gọi tên.
• Trẻ không hiểu và phản ứng với các từ như “không”, “dậy nào”.
• Trẻ không quan tâm tới thế giới xung quanh.
• Trẻ không nói được từ nào.
• Trẻ không chỉ vào đồ vật hay bức tranh khi được hỏi.

Trẻ chậm nói ở giai đoạn 16 – 24 tháng tuổi

• Trẻ không thể chỉ vào các bộ phận trên cơ thể khi được yêu cầu như: mắt, mũi, miệng,…
• Chưa nói được hoặc nói rõ được các từ như “mẹ”, “bế”
• Trẻ không thể giao tiếp bằng bất cứ cách nào, kể cả khi cần giúp đỡ, không biết chỉ vào thứ mình muốn cũng là dấu hiệu của trẻ chậm nói.
• Trẻ không đáp lại bằng lời nói cũng như cử chỉ khi được hỏi.
• Không thể ghép được 2 từ để nói.
• Không biết chức năng của một vài đồ vật quen thuộc trong nhà.
• Không thể bắt chước hành động của một người nào đó.

Trẻ chậm nói ở giai đoạn từ 2 – 3 tuổi

• Trẻ chậm nói, không nói được câu đơn giản có 2- 4 từ.
• Trẻ không thể gọi tên các bộ phận trên cơ thể.
• Trẻ không thể nhớ những thứ được lặp đi lặp lại nhiều lần, chẳng hạn một bài thơ ngắn.
• Trẻ không biết đặt các câu hỏi đơn giản.

Trẻ chậm nói trên 3 tuổi

• Lời nói của trẻ không rõ ràng, khiến người trong gia đình và người ngoài đều không hiểu.
• Trẻ hay nói lắp bắp (rất khó phát ra âm thanh hay từ ngữ), khi nói vẻ mặt  của bé hay nhăn nhó.
• Trẻ khó ghép từ thành câu ngắn.
• Trẻ không hiểu câu hỏi hoặc chỉ dẫn của người khác.
• Trẻ chậm nói, chưa phát âm rõ các từ
• Trẻ không hiểu khái niệm “giống nhau” và “khác nhau” .

Tạo môi trường thuận lợi cho trẻ phát triển khả năng nói

3. Cách phòng tránh việc chậm nói của trẻ

Tạo môi trường thuận lợi cho trẻ phát triển khả năng nói:

Ngày nay khi xã hội đang ngày một phát triển thì thời gian chúng ta tiếp xúc với công nghệ thông tin ngày càng nhiều. Vì vậy, cha mẹ và người thân trong gia đình nên hạn chế việc cho trẻ từ 0 – 3 tuổi tiếp xúc với tivi, máy tính, điện thoại. Bởi cho trẻ xem ti vi quá sớm sẽ gây ra một loại các tác hại xấu cho sự phát triển của bé, đặc biệt hành động này có thể gây tổn thương cho não. Ngoài ra, chúng có thể làm giảm thời gian vận động của trẻ, giảm tương tác xã hội, cơ hội phát triển ngôn ngữ và ảnh hưởng đến tính cách của bé như nóng nảy, bốc đồng,  khó kết bạn và cuối cùng là trở thành trẻ chậm nói. Cha mẹ hãy tạo môi trường thích hợp để tăng khả năng giao tiếp cho trẻ bị chậm nói bằng cách hướng dẫn cho trẻ làm quen với các đồ vật, hành động và cử chỉ cơ bản và cho các tiếp xúc với môi trường  xung quanh nhiều hơn.

Phát hiện sớm những bất thường ở trẻ để có hướng can thiệp kịp thời:

Khi các bậc phụ huynh thấy những dấu hiệu bất thường ở trẻ nên đưa trẻ đến cơ sở chuyên khoa nhi để kiểm tra và đánh giá càng sớm càng tốt. Việc can thiệp sớm và đúng cách có thể giúp những đứa trẻ chậm nói có thêm nhiều kỹ năng và hòa nhập xã hội như trẻ bình thường. Bên cạnh đó cha mẹ nên quan tâm và chăm sóc trẻ hơn.

Chăm sóc cho trẻ đầy đủ về dinh dưỡng:

Những năm đầu đời là giai đoạn vàng để trẻ phát triển não bộ. Trong giai đoạn này, cơ thể của bé đòi hỏi một chế độ dinh dưỡng đầy đủ, lành mạnh để trẻ có thể phát triển một cách toàn diện. Chế độ dinh dưỡng hợp lý giúp trẻ phát triển về não bộ và đóng vai trò quan trọng trong hành trình học tập của con như phát triển trí nhớ, phát triển ngôn ngữ, phát triển nhận thức

Vậy các bậc phụ huynh hãy trang bị cho mình các kiến thức chăm sóc con thật chắc để có thể nhận biết được các dấu hiệu và cách phòng tránh việc chậm nói của trẻ.